या सर्व अफवांना उत्तर देताना वित्त मंत्रालय आणि भारतीय रिझर्व्ह बँकेने (RBI) स्पष्ट भूमिका मांडली आहे. त्यांनी ₹500 च्या नोटा बंद करण्याच्या कोणत्याही योजनेचे अस्तित्व नाकारले आहे. RBI चे गव्हर्नर शशिकांत दास यांनी या संदर्भात स्पष्ट केले की, ₹500 च्या नोटा चलनात राहणार असून त्या बंद करण्याचा कोणताही विचार नाही. त्याचबरोबर त्यांनी ₹1000 च्या नोटा पुन्हा सुरू करण्याच्या चर्चेलाही पूर्णपणे फेटाळले आहे.
2016 ची नोटबंदी आणि त्यानंतरचा काळ
8 नोव्हेंबर 2016 रोजी तत्कालीन ₹500 आणि ₹1000 च्या नोटा अचानक बंद करण्यात आल्या होत्या. या निर्णयामागे काळा पैसा, भ्रष्टाचार आणि बनावट चलन यांना आळा घालण्याचा उद्देश होता. त्यानंतर नवीन ₹500 आणि ₹2000 च्या नोटा चलनात आणल्या गेल्या. मात्र 2023 मध्ये ₹2000 च्या नोटा देखील चलनातून काढून घेण्याचा निर्णय घेण्यात आला, ज्याची अंतिम मुदत सप्टेंबर 2023 पर्यंत होती, जी नंतर वाढवण्यात आली.
सध्याची परिस्थिती
सध्या देशभरातील बँकांमध्ये ₹500 च्या नोटांसह सर्व मूल्यवर्गाच्या नोटांचा पुरेसा साठा उपलब्ध आहे. RBI ने स्पष्ट केले आहे की बाजारात रोख रकमेची कोणतीही कमतरता नाही. बँकिंग व्यवस्था सुरळीत चालू असून, नागरिकांनी कोणत्याही प्रकारची चिंता करण्याचे कारण नाही.
सोशल मीडियावरील अफवांचे स्वरूप
सोशल मीडियावर पसरत असलेल्या अफवांमध्ये प्रामुख्याने खालील दावे केले जात आहेत:
- ₹500 च्या नोटा लवकरच बंद होतील
- ₹1000 च्या नवीन नोटा चलनात येतील
- मोठ्या रकमेच्या व्यवहारांवर नवे निर्बंध येतील
- डिजिटल पेमेंट्सला प्रोत्साहन देण्यासाठी रोख व्यवहार कमी केले जातील
मात्र या सर्व दाव्यांना सरकार आणि RBI ने खोडून काढले आहे.
जनतेची प्रतिक्रिया आणि चिंता
₹2000 च्या नोटा बंद झाल्यानंतर सर्वसामान्य नागरिकांमध्ये काही प्रमाणात अस्वस्थता निर्माण झाली आहे. अनेकांना वाटते की सरकार कदाचित ₹500 च्या नोटांबाबतही असाच निर्णय घेऊ शकते. मात्र सरकारी पातळीवरून या चिंतांचे निरसन करण्यात आले आहे.
भविष्यातील दृष्टिकोन
2016 च्या नोटबंदीनंतर सरकार अशा महत्त्वपूर्ण निर्णयांबाबत अधिक सावधगिरीने पावले उचलत आहे. कोणताही मोठा बदल करण्यापूर्वी त्याचा सखोल अभ्यास केला जातो आणि त्याची योग्य ती पूर्वतयारी केली जाते. त्यामुळे अचानक ₹500 च्या नोटा बंद करण्याचा निर्णय घेतला जाईल, अशी शक्यता नाही.
काय करावे आणि काय टाळावे
नागरिकांनी:
- केवळ अधिकृत स्रोतांवरून मिळणाऱ्या माहितीवर विश्वास ठेवावा
- सोशल मीडियावरील अफवांकडे दुर्लक्ष करावे
- आर्थिक व्यवहार सुरळीतपणे चालू ठेवावेत
- कोणत्याही घाबरगुंडीला बळी पडू नये
सध्याच्या परिस्थितीत ₹500 च्या नोटा बंद होण्याची कोणतीही शक्यता नाही. तसेच ₹1000 च्या नोटा पुन्हा चलनात येण्याची योजनाही नाही. सरकार आणि RBI यांनी या संदर्भात स्पष्ट भूमिका घेतली असून, नागरिकांनी अफवांवर विश्वास न ठेवता नेहमीप्रमाणे आपले आर्थिक व्यवहार सुरू ठेवावेत.